آجر نسوز صنعتی ( به انگلیسی : Industrial Bricks ) به علت مقاومت حرارتی بسیار بالایی که دارد، در پوشش داخلی کوره‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با در نظر داشتن نوع و میزان مواد اولیه به کار رفته در ترکیبات آجرهای نسوز کوره، این محصول می‌تواند حرارت‌های بسیار زیاد را تحمل کند. در حقیقت در قدیم و تا اوایل دهه ۱۹۶۰ به منظور پوشش کوره‌ها، کربن و خاک نسوز مورد استفاده قرار می‌گرفت. ولی در حال حاضر با پیشرفت فناوری و تولید انواع آجر نسوز صنعتی با مقاومت حرارتی بالا در پوشش داخلی کوره‌های صنعتی گوناگون از آنها استفاده می‌شود.
آجر نسوز صنعتی چیست ؟
آجر نسوز به طور معمول جهت تولید کوره‌ها و دیگر محفظه های با دمای بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. انواع آجرهای نسوز صنعتی باعث کاهش اتلاف حرارت و احتمال آتش سوزی غیر عمد می‌گردد. ترکیب این نوع آجرها تعیین کننده آن است که هر آجر قادر به تحمل چه میزان دمایی است. برخی از آجرهای نسوز می‌توانند دمای بیش از 2100 درجه سانتی‌گراد را تحمل کنند. البته، آجرهایی که در دماهای بالاتر گرم می‌شوند، اغلب ذوب می‌شوند.
این محصول تشکیل شده از انواع فرآیندهای آجرسازی است. ریخته‌گری نرم، پرس گرم و پرس خشک از جمله فرآیندهایی هستند که می‌توان از آنها به منظور ساخت آجرنمای نسوز بهره‌گیری کرد. با توجه به جنس آجر نسوز، یک سری از این فرآیند ها بهتر از سایر فرآیند ها عمل می‌کنند.
آجر نسوز صنعتی عمدتا به شکل مستطیل تولید می‌شود که طول آن 22.8 سانتی‌متر در 10.1 سانتی‌متر بوده و دارای ضخامت هایی بین 2.5 سانتی‌متر تا 7.6 سانتی‌متر است.
دسته‌بندی بر حسب شکل آجر
آجرهای نسوز صنعتی اصولا در دو نوع نسوزهای «شکل داده شده» و «شکل داده نشده» (بی شکل) دسته‌بندی می‌شوند. نسوزهای شکل داده شده با نام انواع آجرهای نسوز و نسوزهای بی‌شکل با نام «نسوزهای مونولیتیک» یا «سیمان نسوز» شناخته می‌شوند.
آجر نسوز صنعتی شکل داده شده
اصولا توسط ماشین‌های پرس تولید می‌شود. از این رو انتظار می‌رود که دارای قابلیت هموژن (یکنواخت) باشد. (البته یک‌سری از نسوزهای شکل داده شده که از طریق قالب‌گیری دستی تولید می‌گردند، از قابلیت غیر هموژن برخوردار هستند). لازم به ذکر است که این شکل‌ها هم به دو نوع کلی اشکال استاندارد و اشکال خاص تقسیم‌بندی می‌گردند. ابعاد اشکال استاندارد به گونه‌ای است که توسط اغلب تولیدکنندگان آن مورد تایید بوده و تولیدکننده‌ها از این ابعاد تبعیت می‌کنند. این نسوزها عمدتا در کوره‌های مشابه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
آجر نسوز صنعتی بی‌شکل
با در نظر گرفتن نوع سفارش و نوع نیاز شرکت‌ها با میزان معینی عرضه می‌گردند. مسئله اصلی در عرضه نسوزهای بی‌شکل (مونولیتیک) نوع آجر نسوز است.
شکل‌های هندسی استاندارد آجر نسوز
آجرهای نسوز که با نوع شکل داده شده در دسترس مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرند، به لحاظ شکل ظاهری به پنج گروه زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
- آجرهای مستقیم (Straight Bricks)
- آجرهای کمانی (Side Arch Bricks – ARCHES)
- آجرهای تکه‌ای (End Arch Bricks – WEDGES)
- آجرهای قفلی (Key Bricks)
- آجرهای نقشه‌ای
انواع آجرهای نسوز صنعتی
آجر نسوز صنعتی به لحاظ ترکیبات و مواد اولیه‌ای که در آنها استفاده شده است، به ۴ دسته کلی تقسیم‌بندی می‌شوند که عبارت است از:
آجرهای نسوز صنعتی سیلیسی
متریال اصلی در آجرهای نسوز صنعتی سیلیسی تشکیل شده از کوارتزیت یا سنگ‌های سیلیسی نسوز است. آجرهای نسوز صنعتی سیلیسی از دمای ذوب نسبتا بالایی برخوردار هستند و فشار بالایی را تحمل می‌کنند. این نوع آجرها نسبت به سرباره‌های اسیدی از مقاومت بالایی برخوردار بوده و همچنین دارای ثبات ابعادی بالایی در دماهای بالا هستند و پوسته پوسته نمی‌شوند.
مواد اولیه به کار رفته در آنها فراوان و ارزان قیمت بوده و از وزن و حجم کم و هدایت حرارتی بالایی برخوردار هستند. آجر نسوز صنعتی سیلیسی نسبت به سرباره‌های بازی و محیط‌های قلیایی ضعیف هستند.
این آجرها از مقاومت شوک حرارتی بالایی در دماهای بیشتر از 760 درجه برخوردار بوده و انقباض بسیار اندکی در این دماها دارند علاوه بر این هنگامی که در این آجرها تغییرات دمایی پایین‌تر از 700 درجه باشد، مقاومت شوک حرارتی کمی خواهند داشت.آجرهای نسوز صنعتی سیلیسی اغلب در کوره‌های کک سازی و کوره‌های متعدد صنعت شیشه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
آجرهای نسوز صنعتی شاموتی ( آلومینو سیلیکاتی )
این مدل از آجرهای نسوز صنعتی از جمله پرکاربردترین انواع آجرهای صنعتی بوده که ساخته شده از خاک‌های نسوز آلومینو سیلیکاتی کلسینه شده هستند. آجرهای نسوز صنعتی آلومینو سیلیکاتی از خواص بسیاریاعم از دیرگدازی، استحکام و ثبات ابعادی در دماهای بسیار بالا برخوردار هستند.
همچنین این مدل آجرها نسبت به تغییرات سریع دمایی مقاومت بالایی در مقابل ترک خوردگی و پوسته پوسته شدن خواهند داشت. آجر نسوز صنعتی شاموتی از هدایت حرارتی و انبساط حرارت کمی برخوردار است. ساخت آجرهای شاموتی به علت فراوانی مواد اولیه به کار رفته و قیمت کم آن بسیار راحت بوده و در مصارف عمومی و صنعتی نیز کاربرد بسیاری دارند.
آجرهای نسوز صنعتی آلومینی
آجرهای نسوز صنعتی آلومینا از جمله آجرهای نسوزی هستند که AL2O3 بسیاری در آنها استفاده می‌شود و در دماهای حرارتی بسیار بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند.آجر نسوز صنعتی آلومینی مقاومت بالایی نسبت به پوسته پوسته شدن، ضربه،ساییدگی و… دارند.
همچنین دیرگدازی آنها بسیار بالا بوده و از مقاومت بسیار بالایی در برابر خوردگی نسبت به اسید و سرباره‌های خنثی در دمای بالا برخوردار هستند. در آجرهای آلومینی هدایت حرارتی بالا بوده و مقاومت آنها در برابر شوک حرارتی مطلوب است. آجرهای آلومینی در محیط‌های احیایی حاوی مونواکسید کربن ضعیف هستند.
آجرهای نسوز صنعتی قلیایی ( آجر منیزیتی )
آجرهای نسوز صنعتی قلیایی از جمله رایج ترین انواع آجرهای قلیایی به شمار می‌روند که در صنایع فولاد، شیشه و قند مصارف بسیاری دارند. متریال به کار رفته در این نوع آجر منیزیت زینتر شده طبیعی یا مصنوعی است. از خصوصیات آجر نسوز صنعتی قلیایی باید به دیر گدازی و دیرگدازی تحت بار بالا اشاره داشت.
این آجرها از مقاومت بسیار بالایی در برابر سرباره‌های قلیایی برخوردار هستند. علاوه بر این آجرهای منیزیتی دارای انبساط و هدایت حرارتی بسیاری بوده و در مقابل شوک‌های حرارتی از خود ضعف نشان نمی‌دهند. این مدل از آجرها مقاومت کمی در برابر بخار آب داشته و در مقابل محیط‌ها و سرباره‌های اسیدی نیز از خود ضعف نشان می‌دهند.
